Temel gıda maddesi olan yumurtada son dört ayda fiyat artışı yüzde 100’ü buldu. Artıştaki en büyük neden ise ihracat olarak gösteriliyor.
Yumurta fiyatlarındaki artış sürüyor. Dört ay önce 100-120 liraya 30’lu yumurta satılırken şu anda marketlerde 30’lu yumurtanın fiyatı ortalama 250 liraya ulaştı. Gezen tavuk yumurtası olarak satılan yumurtalarda ise 30’lu koli 400 lirayı buluyor. Temel neden olarak ise ramazanda yumurta tüketiminin artması olarak gösterilirken sektör temsilcileri asıl nedenin ihracat olduğunu vurguluyor.
Yurt dışına satış yurt için fiyatlarını yükseltti
Türkiye Gazetesi’nin haberine göre, fiyatlardaki artışın nedeni Türkiye’de üretilen yumurtaların ihraç edilmesi. ABD’de yaşanan kuş gribi vakaları nedeniyle üretim merkezlerine kilit vurulmuştu. ABD bunun üzerine tüm tüketimini ithal edeceğini açıklamıştı. Yine Brezilya ve Güney Kore, Türkiye’den yumurta almaya başladı. Türkiye ile 15 bin ton yumurta alımı için anlaşmaya varıldı. Ancak bu durum iç piyasada fiyatları artırdı. Bunun üzerine yumurta ihracatında fon kesintisi kararı alındı. ABD’ye ihraç edilen yumurtalarda ilk etapta 50 cent ve devamında 1,5 dolar fon kesintisi uygulandı. Bu kesinti kısmen ihracatı yavaşlattı. Ancak ülkede yumurta krizi yaşanması nedeniyle ABD alımdan vazgeçmedi. Durum böyle olunca iç piyasada fiyatlar uçuşa geçti.
Üreticide 3 lira olan yumurta markette 9 liraya satılıyor
Afyonkarahisarlı yumurta üreticisi Ramazan Öztürk, fiyatların artmasının birkaç temel nedeni olduğunu belirterek, “Kış aylarında doğal olarak tavukların verimi düşüyor. Ramazan ayı da gelince iç piyasadaki tüketim arttı. En büyük etken ise ihracat. ABD’ye olan talep hiç azalmadı. Onlar fiyatlara bakmadan ürün alıyor çünkü kendi ülkelerinde arz yetersizliği var” dedi.
Konya’da bir başka üretici Gökhan Kırman da, “Yurt dışına sattığımızda ürün iadesi, vadeli ödeme gibi sıkıntılar yaşamıyoruz. Peşin para alıyoruz, vergi iadesi de cabası. Ama içeriye verirsek 3-4 ay sonra ödeme alabiliyoruz, bir de ürünün iadesiyle uğraşıyoruz. O yüzden üretici doğal olarak dış pazarı tercih ediyor” ifadelerini kullandı.
İstanbul halinde esnaflık yapan Remzi Saygın da, “Üreticiden tanesi 3 liraya çıkan yumurta markette 9 liraya kadar satılıyor. Bu fark üreticiye değil, zincirdeki aracılara yarıyor. Burada bir fırsatçılık var. Limon ihracatı nasıl durdurulduysa, aynı uygulama yumurta için de düşünülmeli” ifadelerini kullandı.
Yumurta vergiye takılır mı?
Öte yandan ABD’nin yeni gümrük vergi tarifesiyle birlikte Türk yumurtası da vergilendirilecek mi sorusu gündemde. Türkiye’nin yanı sıra Brezilya ve Güney Kore’den de yumurta ithal eden ABD, Türk ürünlerine yüzde 10, Brezilya’ya sıfır ve Güney Kore’ye ise yüzde 26 vergi uyguluyor.
Türkiye yılda ne kadar yumurta üretiyor?
Türkiye’de yılda 20 milyardan fazla yumurta üretimi gerçekleştiriliyor. Kişi başı yumurta tüketimi ise yıllık 220 adet olup, aya vurulduğunda 18 yumurtaya denk geliyor. Türkiye, yumurta üretiminin yaklaşık yüzde 20’sini ihraç ediyor. İhracat yapılan ülke sayısı son yıllarda artış göstererek %55’e yükseldi. Toplam yapılan yumurta ihracatı 3,5-4 milyar civarında.Başlıca ihracat pazarları arasında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Irak, Umman ve Suriye bulunuyor. 2025 yılı için ise ihracatın 500 milyon dolara çıkarılması hedefleniyor.
ABD 15 bin ton alacak
Türkiye’nin ABD’ye yumurta ihracatı, son dönemde önemli bir artış gösterdi. 2024 yılında, ABD’ye yaklaşık 6,2 milyon düzine (yaklaşık 74,4 milyon adet) yumurta ihraç edildi. 2025 yılı Şubat ayında başlayan yeni bir anlaşma kapsamında ise, Temmuz ayına kadar toplam 15.000 ton yumurtanın ABD’ye gönderilmesi planlanıyor. Bu miktar, yaklaşık 280 milyon adet yumurtaya denk geliyor. Bu ihracatın Türkiye’ye yaklaşık 26 milyon dolar gelir sağlaması bekleniyor. ABD, Türkiye’den alacağı yumurtayı daha da artıracağını belirtmişti.
