Mars’ı aylar boyunca etkisi altına alan devasa toz fırtınalarının kaynağı nihayet açıklığa kavuşuyor.
Yeni bir çalışma, bu küresel fırtınaların, Mars yüzeyinde yakın zamanda keşfedilen garip bir enerji dengesizliğiyle bağlantılı olabileceğini ortaya koydu.
Güneş sistemi içindeki gezegenler ve uydular, güneşten enerji emerken, aynı zamanda bu enerjiyi uzaya geri yayar.
Bu emilen ve yayılan enerji arasındaki fark, “ışınımsal enerji bütçesi” (radiative energy budget – REB) olarak adlandırılır.
Çalışmanın ikinci yazarı olan Houston Üniversitesi’nden fizik profesörü Liming Li, “REB ve enlemler boyunca uzanan mekansal dağılımı, gezegenlerin yüzey ve atmosferinin termal özelliklerini doğrudan etkiler.” diye konuşarak bir gezegenin REB’sinin onun iklimini belirleyeceğini ifade etti.
Güneşten emilen enerji ile yayılan ısı yaklaşık olarak birbirini dengeler Buna karşılık, Mars’ın REB’si hakkında çok az şey bilinmektedir.
Araştırmacılar, Mars’ın REB’sinin dengeli olduğunu teorik olarak varsaysa da, kesin bir sonuç için yeterli veriye sahip değildi.
MARS’IN İKLİMİNİ ANLAMAKTA ENGEL OLUŞTURUYORDU
Mars’ın REB’si hakkında bilgi eksikliği, gezegenin iklimini anlamakta büyük bir engel oluşturuyordu.
MARS’IN YÜZEYİNDEKİ VERİLER İNCELENDİ
ABD, İspanya ve Güney Kore’den araştırmacılar, Mars’ın yüzeyinin yaydığı ve yansıttığı kızılötesi ve görünür ışınım verilerini inceledi.
Bu veriler, NASA’nın artık aktif olmayan Mars Global Surveyor uzay aracı üzerindeki Termal Emisyon Spektrometresi tarafından beş Mars yılı (yaklaşık 10 Dünya yılı) boyunca toplandı.
KUZEY KUTBUNDA ENERJİ FAZLASI KEŞFEDİLDİ
Araştırmacılar, Mars’ın kuzey yarımküresinde ilkbahar ve yaz mevsimleri yaşanırken, kuzey enlemlerinin çevresindeki alanların yaydığından daha fazla enerji emdiğini ve gezegenin kuzey kutbunda bir enerji fazlası oluştuğunu keşfetti.
Aynı şekilde, kuzey yarımkürede sonbahar ve kış (güney yarımkürede ilkbahar ve yaz) yaşandığında ise tam tersi bir durum oluşuyor.
Bu kez, daha güneydeki bölgelerde bir enerji fazlası ortaya çıkıyor. Ancak bu fazlalık daha güçlü bir şekilde tüm güney yarımküreyi kapsıyor.
Bilim insanları, bu aşırı durumun, Mars’ın güney yarımküresi bahar mevsimindeyken gezegenin güneşe en yakın konumunda olmasından kaynaklandığını öne sürdü.
MARS’TA DEVASA TOZ FIRTINILARI NASIL TETİKLENİYOR?
Çalışma, bu enerji fazlasının küresel toz fırtınalarını tetikleyebileceğini de gösterdi.
Güney yarımküre ısındıkça, Mars’ın ince atmosferinin bu tabakası da ısınıyor. Bu durum, toz parçacıklarını havaya kaldırabilecek koşullar yaratıyor ve böylece fırtınalar başlıyor.
