Marmara Denizi’nde yapılan araştırmaya göre, fırtına, kıyı erozyonu ve deniz seviyesinin yükselmesi nedeniyle kıyılarda yaşayan yaklaşık 1,6 milyon kişi yüksek risk altında bulunurken, uzmanlar alınacak önlemlerin ekonomik ve sosyal krizleri önleyebileceğini söyledi.
KIYILAR İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KARŞISINDA KIRILGAN
İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Cem Gazioğlu ve Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gürcan Büyüksalih’in, Singapur Nanyang Teknoloji Üniversitesinden Yochi Okta Andrawina ile Endonezya Diponegoro Üniversitesinden Prof. Dr. Helwis Liufandy ile yaptığı araştırmada, Marmara Denizi kıyılarının iklim değişikliği karşısındaki kırılganlığı ortaya konuldu.
Araştırma, Journal of Coastal Conservation dergisinde geçen ay yayımlandı.
DETAYLI İNCELEME İLK KEZ YAPILDI
Stanford Üniversitesinin Doğal Sermaye Projesi kapsamında geliştirdiği “InVEST Kıyı Kırılganlık Modeli” kullanılan araştırmada, Marmara Denizi’nin yarı kapalı yapısı ilk kez detaylı incelendi.
KIYI ŞERİDİNİN YÜZDE 60’I RİSK ALTINDA
Araştırmaya göre, bölgede fırtına, kıyı erozyonu ve deniz seviyesinin yükselmesi nedeniyle ciddi kayıplar yaşanabilir. Bu nedenlerle, Marmara Denizi kıyılarında yaşayan yaklaşık 1,6 milyon kişi yüksek risk altında bulunuyor, kıyı şeridinin yüzde 60’ı orta, yüzde 12’si yüksek riskli kategoride yer alıyor.
İL İL SIRALANDI
İstanbul’un doğu kıyıları, Yalova’nın kuzeyi, Kocaeli’nin güneyi ile Bursa, Balıkesir ve Çanakkale’nin belirli kesimleri en yüksek tehlike seviyelerine sahip.
Marmara Denizi kıyılarında risk oranları illere göre farklılık gösteriyor. Kocaeli yüzde 26,5, Yalova yüzde 18,4 ve Bursa yüzde 18,2 yüksek riskli nüfus oranıyla öne çıkarken, İstanbul’da Marmara Denizi kıyısında yaşayan nüfusun yüzde 12,2’si yüksek risk altında yer alıyor. Çanakkale yüzde 11,1 ve Balıkesir yüzde 10,1 daha düşük riske sahipken, Tekirdağ’da bu oran yüzde 16,6 olarak hesaplandı.
HER İL İÇİN AYRI PLAN HAZIRLANMASI GEREKİYOR
Bölgesel kırılganlıklara bakıldığında, İstanbul’un doğu kıyılarında deniz seviyesinin yükselmesi ve fırtınalar nedeniyle kıyı taşkınlarının yerleşim alanlarını etkileme tehlikesi bulunuyor.
Yalova’nın kuzeyinde erozyon ve kıyı şeridindeki daralma doğal habitatları ve yaşam alanlarını tehdit ederken, Kocaeli’nin güneyinde sanayi yoğunluğu ile nüfus baskısı, fırtına ve taşkın risklerini artırıyor.
Bursa, Balıkesir ve Çanakkale’nin belirli kıyı kesimlerinde erozyonun hızlanması ve toprak kaybı öne çıkarken, Tekirdağ ve Çanakkale Boğazı çevresinde ise daha korunaklı kıyı yapısı nedeniyle risk görece düşük oldu.
Ayrıca araştırmaya göre, genel olarak Marmara Bölgesi’nde her kıyı kenti için ayrı uyum ve koruma planları hazırlanması gerekiyor.
MARMARA’DA ANİ DENİZ YÜKSELMESİYLE RİSK ARTABİLİR
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) farklı emisyon senaryolarının da değerlendirildiği çalışmada, düşük ve orta emisyon senaryolarında risk bugünküyle benzer kalırken, yüksek emisyon senaryosunda Marmara’nın kapalı yapısı nedeniyle bazı bölgelerde kırılganlığın azaldığı görüldü. Araştırmacılar bunun yanıltıcı olabileceğini, uzun vadede daha şiddetli fırtınalar ve ani deniz seviyesi yükselmeleriyle risklerin artacağını vurguladı.
Marmara kıyılarının iklim krizinin etkileriyle şimdiden dönüşmeye başladığı görüşüne de yer verildi
.”KIYILAR SAVUNMASIZ, RİSK DAHA DA BÜYÜYOR”
Prof. Dr. Cem Gazioğlu, araştırmaya ilişkin yaptığı değerlendirmede, Marmara Denizi kıyılarının, iklim değişikliği, deniz seviyesi yükselmesi, kıyı erozyonu ve yoğun insan baskısı karşısında giderek daha savunmasız hale geldiğini söyledi.
Bu bölgede doğal kıyıların neredeyse tamamen ortadan kalktığının ve kıyı çizgisinin büyük ölçüde insan müdahaleleriyle şekillendiğinin altını çizen Gazioğlu, “Kıyılar savunmasız, riskler büyüyor, çözüm ekolojik ve bütüncül bakışta.” ifadesini kullandı.
Gazioğlu, kırılganlığın sadece fiziksel değil, sosyal ve ekonomik boyutlarını da ortaya koyduklarına dikkati çekerek, deniz çayırları, sulak alanlar, kıyı ormanları gibi habitatların korunmasının ve bütünleşik kıyı yönetiminin, bölgesel direncin artırılmasında kritik rol oynadığını vurguladı.
Marmara kıyılarında şu an alınacak önlemlerin, gelecekteki felaketleri önleyeceğini belirten Gazioğlu, şöyle devam etti:
“Bugün atılacak adımlar, yarının ekonomik kayıplarını, sosyal krizlerini ve ekolojik yıkımlarını önleyebilir. Marmara Denizi’nin sesi, dünyanın birçok kıyı bölgesiyle aynı noktada birleşiyor. Kıyılar savunmasız, riskler büyüyor, çözüm ekolojik ve bütüncül bakışta. Bu motto, sadece Marmara için değil, tüm kıyı toplumları için geçerli bir çağrıdır.”
“MİLYONLARCA İNSAN TEHDİT ALTINDA”
Prof. Dr. Gürcan Büyüksalih de Marmara Denizi’nde gözlenen bu tablonun yalnızca Türkiye’ye özgü olmadığına kaydetti.
Bengal Körfezi’nden Florida kıyılarına, Hollanda deltalarından Pasifik ada devletlerine kadar kıyı bölgelerinin benzer risklerle karşı karşıya olduğunu vurgulayan Büyüksalih, “Küresel ölçekte milyonlarca insan, yükselen deniz seviyeleri ve fırtına kaynaklı taşkınların tehdidi altında yaşıyor. Bu nedenle yerel çözümler, aynı zamanda küresel bir sorumluluğun parçası haline geliyor.” diye konuştu.
