Konut piyasasında yaşanması beklenen düşüşün nedenleri arasında küresel çapta artan faizler, gelirlerin konut fiyatları kadar yükselmemesi ve faiz artışlarıyla mortgage ödemelerinin gelirlerin daha büyük bir kısmına denk gelmesi gösteriliyor.
Dünya gazetesinin Financial Times’tan aktardığı habere göre, konut fiyatlarında yaşanacak düşüş küresel büyümeden yüzde 0.8 azaltabilir. Uluslararası Para Fonu, küresel konut piyasasını zor günlerin beklediğini söylüyor. Fon finansal istikrar raporunda merkez bankalarının fiyat basıları karşısında para politikalarını agresif şekilde sıkılaştırmasının borçlanma maliyetlerini artırdığını, kredi koşullarını sıkılaştırdığını, evlerin değerinin çok hızlı arttığını ve bunun sonucunda konut fiyatlarında çok sert bir düşüş olabileceğini öngörüyor.
ABD MORTGAGE FAİZİ YÜZDE 7’YE KADAR YÜKSELDİ
Yavaşlamanın en önemli sebebi faizlerdeki artışlar. ABD’de 30 yıllık mortgage faizi yaklaşık yüzde 7 civarında – bu oran geçen yılın aynı dönemine göre iki katının üzerinde ve Fed’in ard arda 75 bps’lik agresif faiz artırımlarıyla 2008’den bu yana en yüksek düzeye gelmiş durumda. Ortalama bir konut için yapılan aylık mortgage ödemesi sadece bir yıl önce 1.700 dolar civarındayken, şu anda 2.600 doların üzerine çıktığı belirtiliyor. ABD dışında İngiltere’de, Euro Bölgesi’nde, Kanada’da ve Yeni Zelanda’da da mortgage faizlerinde bu yıl sert yükselişler görüldü.
ING ekonomisti James Knightley ise potansiyel alıcıların sektörün can damarı peşinat ödemelerinde zorlanacağına dikkat çekiyor: “ABD’de artan geçim maliyetleri ve hisse piyasalarındaki düşüşler ilk kez konut alacak kişilerin – sektörün can damarı olan – peşinat ödemesine yetecek kadar biriki yapabilmelerini zorlaştırdı.”
2008 GİBİ BİR KRİZ BEKLENMİYOR
Uzmanların hemfikir olduğu en önemli konu, konut fiyatlarındaki artışın düşük faizlerden kaynaklanması. Ancak 2008’dekine benzer bir konut krizi de beklenmiyor. ABD’li yatırım bankası Morgan Stanley küresel ekonomisti Cristina Arbelaez “Konut piyasası dünya genelinde yavaşlıyor. Geçen yıl yaşanan konut patlamasından bir tersine dönüş görmeye başladık. Ancak şunu da belirtelim 2006-2008 dönemindeki gibi bir çöküş yaşanmasını beklemiyoruz” diyor.
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE YÜZDE 25 DÜŞÜŞ
IMF konut sektörünü bekleyen karanlık bulutların sadece gelişmiş ekonomiler değil gelişmekte olan ekonomiler üzerinde de etkili olacağı görüşünde. Fonun karamsar senaryosuna göre reel konut fiyatları gelecek üç yıl içinde gelişmiş ülkelerde yüzde 10 düşebilir; gelişmekte olan ülkelerde ise fiyatların yüzde 25 düşebileceği tahmin ediliyor.
Oxford Economics tahminlerine göre küresel konut piyasasında görülen yavaşlama inşaat sektörünü ve tedarikçilerini de etkileyerek ekonomik faaliyetleri daha geniş bir temelde olumsuz etkileyecek. Slater’ın Financial Times ile paylaştığı tahminlerine göre konutta yaşanan kriz küresel büyümeden 0.8 puan silebilir. Bunun 0.2 puanı harcamalarda yaşanan düşüşten, 0.6 puanı ise konut yatırımlarındaki düşüşten kaynaklanacak.
