ABD Başkanı Donald Trump, otizm riski yarattığı gerekçesiyle, hamilelikte parasetamol bazlı ağrı kesici Tylenol kullanılmaması yönünde bir sağlık tavsiyesi yayımlanacağını söyledi.
Başkan Trump hamilelikleri sırasında ağrı kesici ihtiyacı duyabilecek kadınlara “dişlerini sıkma” tavsiyesi de verdi.
Trump 19 Eylül’de yaptığı açıklamada da, “Otizm tamamen kontrolden çıktı. Sanırım bunun bir sebebi var” demişti.
Yapılan bir çalışma, hamile kadınların parasetamol kullanımı ile otizm arasında küçük bir bağlantı olduğunu göstermişti.
Ancak bunlar henüz bilimsel bir tutarlılık göstermiyor ve ilacın otizme neden olduğunu kanıtlamıyor.
Neden Tylenol?
Tylenol, ABD’de asetaminofen, Türkiye gibi bazı ülkelerde ise parasetamol olarak bilinen, reçetesiz satılan bir ağrı kesicidir.
Çeşitli markalar altında versiyonları ile satılan Tylenol, dünya çapında ağrı ve ateş tedavisinde evlerde kullanılan bir ilaç haline gelmiştir.
Bu ilacın bebekler ve küçük çocuklar için üretilmiş versiyonları da var.
Sağlıklı hamilelik
Dünya çapındaki tabip birlikleri ve hükümetler ilacın hamile kadınlar için güvenli olduğunu açıklıyor.
ABD’de kadın hastalıkları ve doğum üzerine çalışanlardan oluşan tabipler birliği (ACOG), doktorların, bu ilacı, hamileler için güvenli ağrı kesicilerden biri olarak tanımladığını kaydediyor.
ACOG, yapılan çalışmaların, “hamileliğin farklı dönemlerinde asetaminofenin dikkatli kullanımı ile fetal gelişim sorunları arasında doğrudan bir ilişki olduğuna yönelik net bir kanıt göstermemediğine” işaret etti.
İngiltere’deki Ulusal Sağlık Servisi’nin (NHS) yayınladığı rehber yayınlarda da parasetamolün hamile kadınlar için “ilk tercih edilen” ağrı kesici olduğunu belirtiyor.
NHS, hamilelerin yaygın şekilde parasetamol kullanıldığını ve “bebeklere zarar vermediğini” kaydediyor.
Tylenol üreticisi Kenvue de hamilelikte kullanılabileceğini savunarak, ilacın halk için en güvenli ağrı kesici seçeneği olduğunu savundu.
BBC bu habere yorum almak için ilaç üreticisiyle iletişime geçti.
BBC’ye yapılan açıklamada, “Bilimin, parasetamol kullanımının otizme yol açmadığını açıkça gösterdiğine inanıyoruz” denildi.
Açıklamada, “Bunun anne adayları için oluşturduğu sağlık riskinden derin endişe duyuyoruz” da deniliyor.
Beslenmedeki küçük değişiklikler cildi nasıl güzelleştirebilir?
Hem şirket hem de ABD’li doktorlar, hamilelere, reçetesiz satılan herhangi bir ilacı almadan önce uzmanlarla görüşmelerini tavsiye ediyor.
Trump, ilgili açıklamaları yaptığı basın toplantısında, yalnızca yüksek ateş için bu ilacın kullanılmasının meşru olacağını da söyledi.
Yüksek ateş, hem annelere hem de karınlarında gelişmekte olan bebeklere zarar verebilir.
Tylenol otizme neden olabilir mi?
Bu yılın Nisan ayında, ABD Sağlık Bakanı Robert F. Kennedy Jr., otizmin nedenini beş ay içinde belirlemek için “büyük çaplı bir test ve araştırma çalışması” yapılacağı sözünü verdi.
Ancak uzmanlar, onlarca yıldır üzerine araştırmalar yapılan hastalığın nedenlerini ortaya çıkarmanın kolay olmayacağını savunuyordu.
Araştırmacılar otizmin tek bir nedeni olmadığı görüşü üzerinde ortaklaşıyor.
Farklı seviyeleri olan hastalığa genetik ve çevresel faktörlerin neden olabildiği düşünülüyor.
Ağustos ayında, Harvard Üniversitesi bünyesinde yapılan bir araştırma, hamilelik sırasında Tylenol’e maruz kalan bebeklerde, otizm ve başka nörogelişimsel bozukluk gelişme olasılığının daha yüksek olabileceğini ortaya koydu.
Araştırmacılar, ilacın kullanımını sınırlamak için bazı adımlar atılması gerektiğini savundu.
Ancak aynı araştırmacılar, ağrı kesicinin ateş ve ağrı tedavisindeki rolününün önemini de kabul etti.
2024’te yayınlanan başka bir araştırma, Tylenol ile otizm arasında bir ilişki olmadığı sonucunu açıkladı.
İngiltere’deki Durham Üniversitesi’nde sosyal ve gelişimsel psikoloji profesörü olan Monique Botha, “Bir nedensel ilişki olduğuna yönelik sağlam bir kanıt veya ikna edici çalışma yok” diyor.
Tylenol nasıl çalışır?
Ağrı hafifleteci ilaçlar opioid türü veya opioid olmayan ilaçlardan oluşuyor.
Haşhaş bitkisinden elde edilen veya laboratuvarlarda üretilen opioidler, beyindeki opioid reseptörlerine tutunuyor ve haz duygusuyla ilişkili bir hormon olan dopamin salınımını tetikliyor.
Ancak bu ilaçlar bağımlılığa neden olabiliyor. Bu nedenle uzmanlar ağrı tedavisine parasetamol gibi opioid türü olmayan ilaçlarla başlamanın en iyisi olduğunu savunuyor.
Ve fakat ilginçtir ki, parasetamolün tam olarak nasıl çalıştığı konusunda halen bir fikir birliği yok.
İngiltere’deki Leeds Üniversitesi’nde kas ve iskelet sistemi profesörü olan Philip Conaghan, “Parasetamolün etki mekanizması henüz tam olarak açıklığa kavuşturulamadı” diyor.
Conaghan, parasetamolün, beyindeki ağrı algısını, merkezi sinir sistemi üzerinden etkilediğine inanıldığını söyledi.
İngiltere’deki Ulusal Sağlık Servisi yayınlarına göre parasetamol, beyindeki ağrı sinyalini ileten ve vücut sıcaklığını düzenleyen kimyasal ileticileri bloke ediyor.
Uzun zamandır parasetamolün, ağrıyla ilişkili hormon benzeri maddeler olan prostaglandinlerin oluşumunda rol oynayan siklooksijenaz veya COX olarak bilinen bir enzimi engellediğine yönelik bir teori vardı.
Tylenol’u ne sıklıkla kullanabilirsiniz?
Uzmanlar, güvenli kullanım için dozaja ilişkin tavsiyelere uymanın önemini vurguluyor.
Parasetamolün doğru dozda ve kısa süreli alındığında nadiren yan etkilere neden olduğunu savunuyorlar.
İngiltere Ulusal Sağlık Servisi’ne göre 24 saat içinde de en fazla sekiz tablet alınabilir.
NHS, bu sınırın aşılmasının ciddi karaciğer hasarına veya yetmezliğine yol açabileceğini ekliyor.
ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nden (FDA) 1998 ve 2003 yılları arasına ilişkin veriler, bu yıllardaki akut karaciğer yetmezliğinin önde gelen nedeninin aşırı doz parasetamol kullanımı olduğunu gösteriyor.
Bu vakaların neredeyse yarısının yanlış kullanım nedeniyle yaşandığı belirtiliyor.
Örnek vakalardan birinde grip olan bir kişi, parasetamol içerdiğini fark etmeden birkaç farklı ilacı kullanabiliyor.
FDA’ya göre, parasetamol 600 ilacın içinde bulunuyor.
Uzmanlar ayrıca ebeveynlere, çocuklarının bakımı konusunda yardım aldıkları kişilere, doz konusunda dikkatli olmalarını hatırlatma tavsiyesi de veriyor.
Ne kadar etkili?
Dünya Sağlık Örgütü, ağrı ve hafif ila orta şiddetteki ateş için birinci basamak tedavi olarak parasetamolü öneriyor.
Parasetamolün etkinliği, ağrı türüne göre değişiyor.
Yayınlanmış çalışmaları inceleyen ve analiz eden İngiltere merkezli Cochrane Enstitüsü, akut migren baş ağrılarının yanı sıra doğum ve ameliyat sonrası ağrıların tedavisinde etkili olduğunu belirtiyor.
Ancak, diz artriti gibi rahatsızlıklar için ilacın faydası “orta düzeyde” kabul ediliyor.
Cochrane Enstitüsü, kanserle ilişkili bel ağrısı veya fiziksel rahatsızlıklar için parasetamolün etkinliğinin çok az olduğunu açıklıyor.
