Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), yayınladığı son raporda dünya genelindeki ülkelerin hava kalitesi standartlarına uyup uymadığını değerlendirdi. Raporda incelenen 134 ülke ve bölgeden sadece yedi tanesinin, otomobiller, kamyonlar ve endüstriyel araçlardan salınan küçük parçacıklar için DSÖ‘nün belirlediği limitleri karşıladığı belirtildi.
Bu durum, hava kirliliğinin ciddiyetini ve yaygınlığını vurgulayan önemli bir bulgu olarak dikkat çekti. DSÖ’nün raporu, dünya genelinde hava kirliliğiyle mücadelede daha etkili politikaların ve önlemlerin alınmasının gerekliliğini bir kez daha ortaya koydu. Hava kirliliği, insan sağlığı üzerinde ciddi tehlikeler oluşturduğundan, bu alandaki çalışmaların ve düzenlemelerin önemi giderek artıyor.
İsviçre merkezli hava kalitesi kuruluşu IQAir’in raporuna göre, Dünya Sağlık Örgütü’nün belirlediği hava kalitesi standartlarını karşılayan yalnızca yedi ülke bulunuyor. Bu ülkeler Avustralya, Estonya, Finlandiya, Grenada, İzlanda, Mauritius ve Yeni Zelanda olarak listelendi. Rapora göre, dünya genelinde 30 binden fazla izleme istasyonundan elde edilen verilere dayanarak, çoğu ülke solunduğunda sağlık sorunlarına ve ölüme neden olabilen “PM2.5” adı verilen insan saçından daha küçük mikroskobik partikül miktarı için belirlenen standartları karşılayamadı.
Dünyanın havası genel olarak geçen yüzyıla göre çok daha temiz olsa da, kirlilik seviyelerinin özellikle tehlikeli düzeylerde yüksek olduğu bölgeler hala mevcut.
IQAir raporuna göre, en kirli ülke olan Pakistan’ın PM2.5 seviyeleri DSÖ standartlarından 14 kat daha yüksek. Hindistan, Tacikistan ve Burkina Faso’nun dünyanın en kirli havalarına sahip ülkeleri olduğu belirlendi.
Uzun süredir batı dünyasının en temiz havasına sahip olduğu düşünülen Kanada, ülkeyi kasıp kavuran rekor düzeydeki orman yangınları nedeniyle geçen yıl “PM2.5 açısından en kötü ülke” haline geldi.
Çin’de, geçen yıl covid-19 salgınının ardından ekonomik toparlanma sürecinin başlamasıyla birlikte hava kalitesinde sağlanan iyileşmeler sekteye uğradı. Son ölçümlerde, PM2,5 seviyelerinde yüzde 6,5’lik bir artış tespit edildi.
Hava kirliliği, dünya genelinde her yıl yaklaşık olarak 7 milyon insanın ölümüne neden olmaktadır. Bu rakam, AIDS ve sıtma gibi hastalıklardan kaynaklanan ölümlerin toplamından daha fazla.
Dünya çapında hava kalitesini izleyen IQAir’in raporuna göre dünya üzerinde havası en kirli şehirlerin büyük çoğunluğu Hindistan’da bulunuyor. Bu şehirlerin 83 tanesi Hindistan’da. Rapora göre Hindistan genelinde 1,3 milyar insan, yani nüfusun yüzde 96’sı, DSÖ yönergelerinde belirtilenden yedi kat daha yüksek hava kirliliğiyle yaşıyor.
Rapora göre, Türkiye genelinde hava kirliliği DSÖ standart değerlerinin 4 katı olarak ölçülüyor. Depremden etkilenen kentlerde ise bu değerler 7,5 kata kadar yükseldi. Deprem bölgesinde hava kirliliği, enkaz tozu ve ısınma için açıkta ateş yakılması gibi nedenlerle ulusal limitlerin üstüne çıktı.
Türkiye’de, Dünya Sağlık Örgütü standartlarına göre havası temiz şehir yok. Havası en kirli beş kent ise sırasıyla Batman, Iğdır, Ağrı, Şırnak ve Malatya.
