KMG İpsos denekleri 2009 yılının son çeyrek raporlamasında yine büyük sürprizlere imza atarak Power ve Doğan Gurubu radyolarına darbe vurdu, Spectrum Gurubu radyolarını ise adeta ihya etti.
2010 yılının ilk günlerinde radyo camiası KMG 2009 yılı son çeyrek araştırma verileri Türk radyo piyasasında üç büyükleri belirledi. Nasıl ki futbolda üç büyük varsa artık radyo piyasasında da üç büyük var.Bu üç büyük gurup Power – Spectrum ve Doğan gurubu. Bu üç büyük gurup Kral Fm’in büyük erişim katkısı ile Doğuş gurubu Pazar liderliğinin ardında ikincilik mücadelesi için 2010 yılında mücadele edecek.Yani şampiyon olan Doğuş radio gurubunun ardından ikincilik mücadelesi verecek.
Nasreddin Hoca’nın “parayı veren düdüğü çalar” önermesinin en iyi anlattığı artık hayatımıza tamamen yerleşen “serbest piyasa ekonomisi” artık hayatın en acı gerçeği oldu.Artık tuvalete bile paran yoksa giremiyorsun, ya üstüne yapıyorsun ya da sokağa.. Bütün sektörlerde olduğu gibi serbest piyasa ekonomisi medyada ve medyanın en küçük çocuğu radyo mecrasında da kendisini göstermeye devam ediyor.. İpsos KMG denekleri para harcayan gurupları çok seviyor.O gurubun radyoları para harcadıkça o deneklerde anket formlarında onları işaretliyor.2009 yılının son yarısında radyo gurupları arasında en büyük parayı harcayan gurup Spectrum oldu , bu gurup son araştırmada da en büyük sıçramayı yapan gurup oldu. Önceki araştırmada en büyük parayı Power Gurubu harcamıştı , o araştırmada da en büyük sıçramayı o gurup radyoları yapmıştı…Doğan gurubu ise özellikle maliye ile olan serüveninden dolayı fazla bir yatırım konsantrasyonu gösteremedi ve son çeyrekte en büyük erişimi kaybeden radyo gurubu oldu.
Oturup birazda meraktan bütün radyo guruplarını tek tek inceledim, kim ne yapmış ne kazanmış ne kaybetmiş diye.. Sonuçlar ilginç, 2009 yılının son çeyreğinde en fazla parayı harcayan gurup Spectrum oldu, ama radyoculuk estetiği ve içeriği olarak en faal olan radyo gurubu Power Gurubu Radyoları oldu. Bu çeyreğin en büyük sürprizi ise ATV ‘nin radyosu Radyo Turkuvaz oldu. Radyo TURKUVAZ araştırmaya 397.000 kişilik bir erişim ile 19.sıradan agresif bir giriş yaptı.
İşte Radyo Guruplarının 2009 son çeyrek Performansları :
Doğuş Gurubu :: Radyo piyasasının pazar erişim lideri.Kral Fm’in büyük katkısı ile
4 .485.000 kişilik bir erişimi var , yaptığı akıllıca insan kaynağı yatırımı ile Türkiye’nin en büyük radyo gurubu olmaya devam ediyor. Onlar adeta radyoların efendisi oldular diyebiliriz. Bu artış 2010 yılında da devam edecek çünkü gurubun ardı ardına başarılı transfer ve yatırım politikası var.
Power Gurubu ::: 2009 yılını en karda kapatan gurup oldu.Power Turk Türkiye’nin 1. Numaralı Türkçe pop müzik radyosu olduğunu kanıtladı , 2009 yılında 242.000 dinleyici kazandı. Son çeyrekte 111.000 dinleyici kaybetti ki bu sadece beni değil sektördeki herkesi şaşırttı , ama kim ne derse desin bu radyo uzun yıllar daha birinciliğini sürdürür,çünkü doğru dürüst bir rakibi yok.Benzer bir şey radyo dünyasının flash markası Fenomen içinde geçerli. Muhteşem bir alt yapı son model bir format yayını ile erişimini arttırmaya 2009 yılı boyunca devam etti .Bizzat yaşıyorum , görüyorum Fenomen’in fanatikleri oluştu, nasıl ki Kral Fm’in fanatikleri varsa artık Radyo Fenomen’in de fanatikleri var.
Spectrum Gurubu ::. Piyasada 500 bin dolarlık teknik yatırım yaptıkları konuşuluyor, stratejik olarak insan kaynağından çok teknolojiye yatırım yapmayı tercih ettiler.2009 son çeyrek ölçümlenmesinde erişimini en fazla arttıran gurup oldu ve gurup 163.000 kişi kazanarak tırmanışa geçti.Bu tırmanışın en büyük faktörü Metro Fm ve Süper Fm oldu. Bakalım bu iki radyo tırmanışına devam edecek mi yoksa yakaladığı tiraj bir köpük tiraj olarak mı kalacak. Gurup radyoları dinleyici sayısını 2.050.000 kişiye çıkartarak Doğan radyolarının önüne geçmeyi başardı. Ancak şunu rahatlıkla söyleyebilirim gurubun Power Medya gurubunu yakalaması çok zor, hatta imkansız.
Doğan Gurubu :
Doğan gurubu son çeyrekte KMG ‘den en büyük darbe yiyen gurup oldu, ölçülen üç radyosu toplam 143.000 dinleyici kaybetti.Bu araştırmada anlamlandıramadığım bir diğer şeyde Slow Türk’ün düşüşü oldu.Bu gurupta Radyo D 72.000 kişi , Slow Türk 52.000 , ve ne formatını ne de markasını oturtamayan Radyo Moda 19.000 kişi kaybetti.Gurup toplam dinleyici sayısını 2.033.000 kişiye düşürdü ve gurup sıralamasında Spectrum’un gerisine düştü.
Saran Medya :
Saran gurubu radyolarından Radyo Tatlıses uzun zamandır yaşadığı düşüşe son verdi ve 57.000 kişi kazandı.Bu dinleyici kazancı uzun zamandır düşüş yaşayan Saran gurubu için iyi bir moral oldu.
Yerinde Sayan Guruplar :
Daha önce de belirttiğim gibi bu iş artık netleşti, radyo ligi Doğuş gurubunun liderliği ve ikincilik için 3 büyüğün çekişmesi ile oligopol yapıya döndü. Bu maalesef sektörü tıkadı ve tıkamayada devam edecek. Koca radyo mecrasının üç büyük sermaye gurubunun çekişmesine kalması acı, nasıl ki futbol liginde üç büyük takım dışında kimse şampiyon olamıyorsa radyo liginde de bu üç büyük sermaye gurubunun tekeline girecek.Doğuş gurubu dışında kalan üç büyükten Power – Spectrum ve Doğan Gurubu içinde en deneyimli ve tutarlı işletmeciliği yapan Doğan Gurubu maliye ile olan sorununu çözerse yükselişine devam eder, sektör lideri Power Gurubu ise aynı kararlılıkla sektörü domine etmeye devam eder. Spectrumun durumu ise biraz da Power ve Doğan Gurubu radyolarının performansı ile netleşir.
Diğer guruplara baktığımızda varını yoğunu Digitürk’e yatıran Çukurova radyoyu önemsemiyor, Number One ve Karma Gurubu radyoları yatırım yapmadan mutavazı birer radyo gurubu olarak ikinci lige düşmememe savaşına devam edecek. Pal Medya arkasındaki sonsuz ekonomik desteği bir türlü sonuca yansıtamayacak , İstanbul Fm büyük bir yatırım yapmazsa eski havasını bulamayacak, Ciner varını yoğunu Haber Türk markasına yatırdığı için radyoya yatırım yapmayacak.
Ortada kalan guruplar içinde ise Saran Gurubu Tatlıses’i ivmelendirdikçe, Çalık ATV gurubu ise Turkuvaz ve diğer yatırımlarını büyüttükçe çıkışına devam edecektir. Bana sorarsanız bu iki gurubun büyüme potansiyeli de var.Best Medya küçük radyosu Radyo 1’i atıl durumdan kurtarabilecek mi ? O bir muamma, ama Türkiye’nin tek konuşan özgür radyosu olan Best Fm içeriği ile pazarda tek olmanın avantajını koruyacak ve erişiminde radikal bir değişiklik yaşamayacaktır. 2010 yılı için görünen tablo üç aşağı beş yukarı bu şekilde…
Peki Ya Radyocular ?
İşte tablonun en vahim görüntüsü burada. Radyo mecrasını hareketlendirmek ve güçlendirmek için aktivitelerine başlayan KMG İpsos ve RİAK 2010 yılına girerken radyo mecrasını hacim olarak daralttı.Bugün ölçülen yüzün üstünde irili ufaklı radyonun toplam ratingin % 30’unu elinde tutuyor. Yukarıda tanımladığım üç büyük ise % 25’i elinde tutuyor.Bu tablo bilimsel olarak pek normal değil..KMG ‘nın yarattığı bu sonuç reklama da yansıyor ve yerel – bölgesel radyolar ile ulusal olmasına rağmen para harcayamayan ve yatırım yapamayan radyolar yerinde saymak zorunda kalıyor.İş böyle olunca para kalmıyor ve sektör yoksulaşıyor. Bugün hemen hemen bütün radyo guruplarında ekonomik kriz var. Kimisi para ödeyemiyor, kimisi ssk bile ödemiyor. Bazı radyolar o kadar vahim durumdaki elektrik paralarını dahi ödeyemiyor.Bu ekonomik tıkanma radyoculuğu bir iş olmaktan çıkarttı artık bir hobiye çevirdi, yeni yetenekler kendilerini gösteremedi, mevcut olanlar yerlerinde saydı ve sektör her geçen gün tıkandı , küçüldü… küçüldü…küçüldü.. Şu an bir iki zengin gurupta çalışan dj ler dışında kalan herkes birbirine soruyor “bu işin sonu nereye varacak..?” Bırakın İstanbul dışını, İstanbul içinde dahi yayında olan radyoların yarısından fazlası sefalet içinde , ama nedense hiç kimse hiç bir şey yapamıyor. Herkes bunu biliyor , büyükler küçüklerin daha da küçülerek yok olmasını ve kendilerinin sektörde tekel olmasını bekliyor ve susuyor, küçükler ise kendi aralarında can ağlıyor.
Ben bu tabloyu şaşkınlıkla izliyorum, üzülmüyorum desem yalan olur, çünkü radyoculuğun insan kalitesi yerlerde sürünmeye başladı, yeni bir dj’in markalaşması imkansızlaştı, bir radyonun büyük bir sermayesi yoksa markalaşması imkansızlaştı, genç yeteneklerin kendilerini gösterecek bir platform bulmaları ve yeteneklerini sergileyebilmeleri imkansızlaştı..İmkansızlıklar içinde bir mecra oldu “radyo” mecrası.
Bu imkansızlıklar radyoculuğa olan ilgiyi de öldürüyor, radyo sıradan bir müzik kutusuna dönüşüyor, meslek olmaktan çıkıyor. Dikkat edin pek çok üniversitenin İletişim fakültelerinde artık “Radyo TV Sinema” bölümlerinde yer alan “radyo” takısı yok olmaya başladı. Pek çok bölüm “TV-Sinema” olarak kaldı.
2010 yılından itibaren İpsos –KMG sonuçları aylık gelecek, o görüşmelerin ve oylamaların yapıldığı toplantıları büyük bir titizlikle gözlemledim. Herkes bir panik içinde “aman biz kendimizi gösteremiyoruz, yaptığımız işler geç yansıyor , patronlar kızıyor ..” coşkusu ile KMG-İpsos’un raporlamalarının üç aylıktan aylığa dönüşmesini talep etti. Sadece Show Radyo genel müdür yardımcısı Armağan Döver o toplantıda ironik bir dille “bunun sonucunu Zeki Müren’de görecek mi ?” diye sordu.Şimdi herkes aylık raporlamalarda , o üç aylıkta olduğu gibi 40 bin 50 bin kişi artış yakalayacağını filan sanıyor. Oysa hiç öyle bir şey yok.Araştırma zaten aylık yapılıyor ve kümülatif yani 3 aylık toplam veri geliyordu, şimdi ise kırtasiye artacak ve veriler aylık gelecek. Tabiiki en iyimser hali ile gelen üç aylık verinin ortalama üçte biri kadar veri gelecek..Artık ufak adımlarla yükselme ve azalma olacak.Yani radyo mecrasının bu durumu stabil kalacak, sabitleşecek.
Aşağıda meraklılara radyo mecrasının fotoğrafını oluşturan gurupların erişimlerinin tablosunu ekliyorum.
1, Doğuş Gurubu 4,485,000 17,37
2, Kral FM’siz Doğuş Gurubu 359,000 1,39
3, Power Gurubu 2,665,000 10,32
4, Spectrum Gurubu 2,050,000 7,93
5, Doğan Gurubu 2,033,000 7,87
6, T.M.S.F. Radyoları 1,731,000 6,70
7, Çukurova Gurubu 1,070,000 4,14
8, Best Medya 959,000 3,71
9, Saran Gurubu 816,000 3,16
10, Number One Gurubu 466,000 1,80
11, ATV Çalık Gurubu 397,000 1,53
12, Karma Gurubu 285,000 1,10
13, Koza (Kanal Türk) Gurubu 216,000 0,86
14, Pal Medya 187,000 0,72
15, Ciner Radyoları 118,000 0,45
Diğer / Bağımsız Radyolar 7,982,000 30,91
Yazar: Michael kuyucu
